Średniowieczne mury obronne to jeden z najbardziej charakterystycznych elementów spuścizny dziejowej Pomorza Zachodniego. W najbardziej spektakularnych przypadkach zachowały się niemalże całe ich obwody. Warto wybrać się w teren, by oczyma wyobraźni przenieść się w czasy, gdy kamień i cegła stanowiły nie lada ochronę przed zakusami agresorów.
Minione wieki z architekturą obronną nie obchodziły się szczególnie łaskawie. Obiekty te popadały w ruinę nie tylko ze względu na działania wojenne, ale często z dużo bardziej przyziemnych względów: niedbalstwa, potrzeby pozyskania budulca czy też planowych rozbiórek zapewniających rozwój przestrzenny. Pewna część zabytkowych obiektów uległa zniszczeniu w 1945 r. w trakcie zaciętych walk o Pomorze. Wiele z nich pozostawionych zostało własnemu losowi na kolejne dziesięciolecia ustroju ludowego. Na szczęście ostatnie czasy przyniosły wiele pozytywnych zmian, widocznych szczególnie tam, gdzie samorządy i lokalne społeczności zaangażowały się w odnowę tego rodzaju obiektów. Powstały w nich punkty informacji turystycznej, muzea, punkty widokowe, wyeksponowano je i podświetlono.
Pomorze Zachodnie obfituje w wiele tego rodzaju obiektów, aczkolwiek każda miejscowość, w której się znajdują, charakteryzuje się innym stanem ich zachowania. Taki Moryń pochwalić się może niemalże pełnym obwodem murów i co lepsza - miasteczko tylko nieznacznie wyrosło poza linię średniowiecznych murów, co czyni je niemalże reliktem dawnych czasów. Gdzie indziej natkniemy się zaś na nieliczne już ślady architektury obronnej, tym ciekawiej jest jednak je odnajdować we współczesnej tkance miejskiej.
Zachęcam do inspirującej eksploracji tutejszych miast i miasteczek: wyszukiwania ocalałych obiektów, wspinania się na te udostępnione do zwiedzania i spacerowania wokół zachowanych! Tu na pierwszy rzut idą: Goleniów, Gryfino, Banie i Trzcińsko-Zdrój.
 |
| Goleniów - Mury miejskie nad Iną. Jest to miejsce dawnego portu, który przez wieki był ważnym punktem na gospodarczej mapie Pomorza Zachodniego. Ina stanowiła oś komunikacyjną wielu miejscowości, a bogactwo, o które je przyprawiała, budziło niepohamowaną zazdrość Szczecina. W efekcie dochodziło do konfliktów między miastami, także o podłożu zbrojnym. |
 |
| Goleniów - Baszta Prochowa i Baszta Mennicza oraz górujący nad miastem kościół p.w. św. Katarzyny. |
 |
| Goleniów - Tzw. furta wodna przylegająca do Baszty Menniczej, pozwalająca przedostać się z miasta do portu. Dawniej chroniona była okutymi żelazną blachą wrotami. |
 |
| Goleniów - Brama Wolińska, wysoka na 26 metrów, jeden z najpiękniejszych tego rodzaju obiektów na Pomorzu Zachodnim. Obecnie mieści w sobie Centrum Informacji Turystycznej. |
 |
| Goleniów - Brama Wolińska, widok od strony północnej, z kościołem św. Katarzyny w tle. |
 |
| Gryfino - Brama Bańska, jedyna ocalała w całym obwodzie murów. Do dziś jest jednym z wyższych obiektów w mieście, aczkolwiek dotąd nie postarano się o jej adaptację na cele turystyczne, np. jako punkt widokowy. Jest za to efektownie podświetlona. |
 |
| Gryfino - Brama Bańska i najładniej wyeksponowany południowy pas murów. Dawniej były one znacznie wyższe, jak obecnie. |
 |
| Gryfino - Kolejny ocalały, zachodni, przylegający do parku miejskiego pas murów. |
 |
| Banie - Ongiś miasto, lecz w efekcie dotkliwych zniszczeń dokonanych przez walczące armie w 1945 r. Banie utraciły prawa miejskie i stały się wsią. Dużą wsią. Z szczęśliwie ocalałym reliktem dawnych murów obronnych, które rozebrano u schyłku XVIII w. - Basztą Prochową. Znajdziemy ją na jednej z prywatnych posesji. W tle XIII-wieczna, imponująca swym rozmiarem świątynia. Bardzo ciekawa wieś, z nietuzinkową historią, przepięknie położoną pośród jezior i falujących wzgórz. |
 |
| Trzcińsko-Zdrój - Urokliwe miasteczko posiada niemal w całości zachowany obwód murów obronnych. Jego najbardziej okazałym elementem jest Brama Myśliborska... |
 |
| ...widoczna tu od strony - jak sama nazwa wskazuje - Myśliborza. Liczy sobie ok. 20 metrów wysokości. Niestety nie zachowała się ulokowana na północy najwyższa Brama Strzeszowska, która miała ponad 23 metry. Widoczne na zdjęciu dodatkowe furty powstały w latach 30-tych minionego wieku. |
 |
| Trzcińsko-Zdrój - Mury w 2012 r. poddane zostały renowacji. Usunięto niedoskonałą zaprawę z lat 60-tych. |
 |
| Trzcińsko-Zdrój - Brama Chojeńska pełniła niegdyś rolę istnej twierdzy: służyła jako punkt obserwacyjny, zbrojownia, magazyn żywności. Od zewnętrznej strony chroniła ją fosa i zwodzony most. Wewnątrz posiadała bronę oraz podwójne masywne drzwi. |
C.D.N.
