Zabytkowo przez gminę Kołbaskowo

W ramach tej samej serii, po wydaniu "Kolorowo przez gminę Kołbaskowo", ukazała się kolejna ilustrowana publikacja – "Zabytkowo przez gminę Kołbaskowo". Prezentuje ona najciekawsze zabytki gminy w barwny i niebanalny sposób.

Projektując treść publikacji przyświecał mi ten sam zamysł, co w przypadku "Kolorowo przez gminę Kołbaskowo" - by w zwięzły, za to przykuwający wzrok sposób przedstawić najciekawsze informacje w danym zakresie. Tym razem pod warsztat wzięty został materialny zasób historyczny gminy Kołbaskowo, na który składają się jedne z najstarszych w całym regionie kościoły wiejskie zbudowane z granitu. Ale zacznijmy od początku...

...bowiem publikacja była raptem jednym z elementów szerszego projektu - o nazwie "Włączamy Kulturę 2.0" - zrealizowanego w 2025 r. przez Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Przecławiu w ramach ministerialnego programu "Kultura Dostępna". Działanie umiejętnie połączyło potrzebę zwiększenia dostępności kultury w obszarach tego wymagających z potrzebą wzmocnienia poczucia tożsamości lokalnej poprzez zwiększenie świadomości na temat tutejszego dziedzictwa kulturowego.

Projekt składał się z 10 tematycznych wydarzeń – warsztatów, pokazów i działań integracyjnych – które opowiedziały jego uczestnikom o historii, krajobrazie i tożsamości gminy Kołbaskowo i Pomorza Zachodniego w sposób angażujący i dostępny dla wszystkich grup wiekowych. Partnerami instytucjonalnymi działania był m.in. Instytut Historyczny Uniwersytetu Szczecińskiego oraz Archiwum Państwowe w Szczecinie.

Na program składały się: plener malarski przy kościele w Barnisławiu, żywa lekcja historii z dr Pawłem Gutem w Kamieńcu, warsztaty pszczelarskie z Pasieką Rodziny Redlarskich w Przecławiu i Siadle Górnym, żywa lekcja historii z dr Pawłem Migdalskim w Kołbaskowie, koncert dawnej muzyki pomorskiej w wykonaniu zespołu Consortium Sedinum w Kołbaskowie, warsztaty edukacyjne dawnego rzemiosła zrealizowane przez Drużynę Grodu Trzygłowa w Przecławiu, spacer krajoznawczy z Małgorzatą Dudą w Moczyłach, komputerowe warsztaty edukacyjne w Przecławiu, warsztaty modelarstwa kolejowego w Stobnie oraz warsztaty stolarskie - również w Stobnie.

O paru z tych wydarzeń warto wspomnieć szerzej:

Przecławski Piknik Historyczny powołany został w celu promowania wiedzy historycznej w aktywny i zajmujący sposób. Pierwszy piknik odbył się w kwietniu z okazji 1000-lecia koronacji pierwszych królów Polski: Bolesława Chrobrego i Mieszka II. Zorganizowane wespół z Drużyną Grodu Trzygłowa wydarzenie było jedną z pierwszych i bodajże nielicznych poświęconych temu jubileuszowi w regionie imprez - i odbiła się dość szerokim echem medialnym, łącznie z materiałem wyemitowanym w TVN. Drugi piknik miał już miejsce w ramach opisywanego tu projektu i również został zrealizowany ze szczecińską drużyną. Tym razem skupiono się na wczesnośredniowiecznym rzemiośle, jakie miało też miejsce przed wiekami na ziemi kołbaskowskiej. Drużyna Grodu Trzygłowa to jedna z najlepszych grup odtwórczych w Polsce, 

Warsztaty modelarstwa kolejowego pod hasłem "Złoty wiek pary na ziemi kołbaskowskiej" to w sporej mierze konsekwencja promowanej na tym blogu wiedzy o budowie i funkcjonowaniu kolei na Pomorzu Zachodnim. Przez obszar dzisiejszej gminy Kołbaskowo przebiegały ongiś trasy 4 połączeń kolejowych, w tym dwa tzw. małej kolei, której promotorem i budowniczym był opisywany przeze mnie wcześniej Friedrich Lenz. Były to linie CPO (Casekow - Penkun - Oder) oraz Randower Kleinbahn. Zaproszony do działania Kacper Kuczera z Zachodniopomorskiego Klubu Miłośników Kolei - zdolny animator i modelarz młodego pokolenia - poza prezentacją ukazującą historię linii kolejowej CPO, poprowadził także warsztaty z budowy miniatury historycznego budynku kolejowego w Stobnie. To w tej miejscowości swój bieg rozpoczynała rędowska kolej, docierając do samego Nowego Warpna nad Zalewem Szczecińskim. Zajęcia tego rodzaju w twórczy i hybrydowy sposób poszerzają wiedzę o dziedzictwie komunikacyjnym regionu.

Z kolei komputerowe warsztaty edukacyjne "Od zabytku do piksela" zaoferowały niecodzienne zastosowanie popularnej gry Minecraft do projektowania i budowania modeli zabytków inspirowanych architekturą historyczną gminy Kołbaskowo. Działanie miało na celu wykazanie, że najbliższe nam otoczenie może stanowić inspirację do aktywności w popularnych grach komputerowych - poprzez zabawę uczyć lokalnej historii. Efekty pracy młodych uczestników okazały się bardzo zadowalające. Adaptacja zabytkowej bryły jednego z najstarszych kościołów wiejskich Pomorza Zachodniego w Będargowie do uniwersum Minecraft'ea nie stanowiła większej trudności. Co też dało do myślenia, że w każdej gminie można wykorzystać to narzędzie do architektonicznej pracy z dziećmi.

Wracając do ilustrowanej publikacji: z pomocą merytoryczną ekspertów w dziedzinie historycznego budownictwa sakralnego na Pomorzu Zachodnim, prof. Marcina Majewskiego i dr Pawła Migdalskiego z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Szczecińskiego, wydany został barwny przewodnik po najcenniejszych zabytkach gminy Kołbaskowo, które w przeważającej większości reprezentowane są przez surowe i proste w formie, aczkolwiek niezwykle cenne dla tożsamości regionu, granitowo-ceglane kościoły. Podana w publikacji wiedza pozwala w cieszący oko sposób poznać najciekawsze fakty ich dotyczące.

Kolejny raz przewodnik zilustrowała Olga Tabińska, która na swoim koncie ma też produkcje m.in. dla Szczecina i gminy Gryfino. Powtórzę się - jej grafiki cieszą oko i pozwalają wyobrazić sobie, co czeka na miejscu zainteresowanego turystę.

Obie publikacje otrzymacie w GOKSiR w Przecławiu. Polecam śledzić poczynania tej instytucji, bo to obecnie jeden z najlepiej prowadzonych domów kultury w regionie, ze smykałką do realizacji tożsamościowych projektów. Warto bowiem wspomnieć, że w 2025 r. miało miejsce jeszcze jedno tego rodzaju działanie, pod nazwą "O! Środek Kultury", w ramach którego wespół z mieszkańcami gminy ożywiono artystycznie historyczną przestrzeń Pargowa, zorganizowano grę terenową śladami historycznych miejsc w Kamieńcu oraz urządzono ludową biesiadę w Moczyłach. A jak już mogliście wyczytać to z opublikowanego wcześniej wpisu, nadodrzańskie sołectwa są niezwykle uroczym i wartym odwiedzin zakątkiem powiatu polickiego.

Reasumując - druga edycja projektu "Włączamy Kulturę", która przybrała wybitnie pomorzoznawczy charakter, okazała się modelową w moim mniemaniu formą tożsamościowego działania. Pokazała, że można ciekawie, atrakcyjnie i nowocześnie opowiadać o lokalnym dziedzictwie kulturowym i wzmacniać przywiązanie do miejsca, w którym ulokowaliśmy nasze życie.